Sở dĩ nó có tên là hòn Trống Mái là do hình dáng đặc biệt và độc đáo của nó. Từ xa nhìn lại, hai hòn đảo với kích thước khác nhau nằm sát cạnh nhau, có hình dạng như một đôi gà trống - mái, đứng quay mặt vào nhau, làm nên một khung cảnh độc nhất vô nhị. 

Giữa một vùng biển nước rộng lớn, thênh thang, hai con gà một con trống và một con mái hiện lên với tư thế đứng ngạo nghễ trên mặt biển. Khi bình minh lên, từ phương xa những ánh sáng rực rỡ đầu tiên của một ngày chiếu sáng lấp lánh và nhuộm đỏ đôi gà khổng lồ đang âm thầm bên nhau trên sóng nước mênh mông. Tính từ mặt nước, mỗi con có chiều cao lên tới trên chục mét. Tấm thân khổng lồ đứng trên cái chân thót lại, có vẻ chênh vênh, không vững tưởng chừng chỉ hai ba con sóng lớn là cả khối đá nặng ấy có thể đổ ào ào xuống bất cứ lúc nào. Nhưng không, với thể đứng mong manh ấy, hai con gà được nặn ra bởi bàn tay của tạo hóa ấy vẫn thuỷ chung đứng đó, đã hàng triệu năm rồi.

Có lẽ sự hấp dẫn được nhân lên ở đôi chân không cân đối đó. Và không ngạc nhiên khi nơi đây đã truyền cảm hứng cho rất nhiều tác phẩm nghệ thuật trên nhiều lĩnh vực như nhiếp ảnh, hội họa, thơ ca…. Hình ảnh của hai chú gà trống mái đã trở thành biểu tượng của du lịch Hạ Long và du lịch Việt Nam.

“Có những người tha thiết yêu nhau

Khắc tên mình lên hòn Trống Mái

Chữ chưa mờ họ đã quên nhau

Tình đá vẫn ngàn năm cùng trăng dãi…”

Như vậy, Hạ Long với giá trị đặc sắc về phương diện địa chất, đa dạng về sinh học và hệ sinh thái đã 2 lần được UNESCO công nhận là một trong 7 kỳ quan thiên nhiên của thế giới. Điều này chính là sự xác định chắc chắn về những giá trị ngoại hạng của Vịnh Hạ long mang tính toàn cầu, hứa hẹn là điểm dừng chân lý tưởng của du khách thập phương.